Vì sao chiều cao người Việt thấp nhất châu Á

Chiều cao trung bình người Việt có tăng nhưng rất chậm

Theo kết quả Tổng điều tra dân số năm 2000, chiều cao nam thanh niên 162,3 cm và nữ là 152,4 cm. Tính từ giai đoạn năm 1975 đến 2000, chiều cao người dân Việt Nam tăng chậm, trung bình thêm 1,1 cm mỗi thập kỷ. Điều tra năm 2010, kết quả điều tra cho thấy chiều cao đạt được của nam là 164,4 cm và nữ 153,4 cm, tăng trung bình 2,1cm trong vòng 10 năm.

Báo cáo điều tra dân số năm 2019 chưa công bố sự tăng trưởng chiều cao. Tuy nhiên, nhìn vào tốc độ tăng trưởng của 2 giai đoạn trước, so sánh với tốc độ tăng trưởng các quốc gia khác, Việt Nam sẽ mất rất nhiều thời gian để san bằng mức chiều cao trung bình của thế giới hiện nay là 177 cm ở nam và của nữ giới là 163.3 cm. (theo Disabled-world).

Việt Nam nằm trong nhóm các nước có chiều cao trung bình thấp nhất Thế Giới

Trong bối cảnh đó, các quốc gia vốn có chiều cao trung bình tương đương hoặc thấp hơn Việt Nam vào năm 1950 như Nhật Bản, Hàn Quốc đều đã có những cú “lội ngược dòng”, vươn mình lên top đầu chiều cao châu Á. Do đó, không thể “đổ lỗi” hoàn toàn cho gen di truyền trong công cuộc cải thiện chiều cao.

Nguyên nhân khiến chiều cao người Việt hạn chế?

Những nguyên nhân khiến người Việt mãi không thể “lớn”:

Dinh dưỡng chưa khoa học

Trong hội thảo "Tầm vóc cơ thể và một số yếu tố tăng trưởng chiều cao" vào năm 2017, PGS.TS Lê Bạch Mai – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã đưa ra nhận định: “Khẩu phần ăn của trẻ em Việt hiện chưa đảm bảo đa dạng, cân đối, chưa đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị về một số chất dinh dưỡng quan trọng như Vitamin A, Vitamin D, Canxi, Sắt, Kẽm... Trong khẩu phần ăn hàng ngày của cả trẻ bình thường cũng như trẻ bị suy dinh dưỡng nhẹ cân và thấp còi đều không đủ Canxi và các vi chất thiết yếu giúp hấp thu Canxi vào xương hiệu quả”.

Chế độ dinh dưỡng của người Việt chú trọng vào tinh bột, thịt cá, ít rau xanh. Trong khi rau xanh chính là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất, củng cố hệ xương, thúc đẩy sự dài ra của xương, từ đó cải thiện chiều cao. Dinh dưỡng tác động đến 32% trong quá trình tăng trưởng chiều cao tự nhiên. Chú trọng xây dựng và áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học sẽ hỗ trợ chiều cao phát triển thuận lợi.

Về nguyên nhân này, không thể phủ nhận mối quan hệ giữa phát triển kinh tế, chất lượng cuộc sống và chế độ dinh dưỡng. Mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam thấp hơn Nhật Bản, Hàn Quốc. Do đó, nhiều phụ huynh Việt Nam vẫn chưa có điều kiện tốt để đầu tư chăm sóc dinh dưỡng cho con em, dẫn đến sự trì trệ trong tăng trưởng thể chất.

Trong giai đoạn từ năm 1975 – 2000, đất nước tập trung phục hồi, khắc phục hậu quả của chiến tranh, đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Việc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em vẫn còn hạn chế và chưa được chú trọng nhiều, nguồn lương thực khan hiếm do chính sách bao cấp tem phiếu. Tăng trưởng thể chất chậm là một trong những hệ quả không thể tránh khỏi của giai đoạn này.

Chính sách tem phiếu sau chiến tranh khiến việc cân bằng dinh dưỡng khó khăn

Từ năm 2000 – 2010, kinh tế Việt Nam bắt đầu có sự khởi sắc, đời sống vật chất cải thiện, các bậc phụ huynh cũng dần chú ý hơn đến việc chăm sóc dinh dưỡng, sức khỏe cho trẻ. Theo đó, chiều cao cũng có sự tăng trưởng mạnh hơn.

Hiện nay, nhịp sống hiện đại khiến nhiều ông bố bà mẹ Việt bận rộn hơn, không có nhiều thời gian chăm sóc con. Trẻ em có xu hướng sử dụng thức ăn đường phố, thức ăn nhanh giàu chất béo nhưng ít vi khoáng, nước ngọt có ga, đều là những thực phẩm cản trở sự tăng trưởng chiều cao. Ngoài ra, thức ăn nhanh còn làm tăng nguy cơ béo phì ở trẻ. Đây cũng là một trong những “thủ phạm” gây thấp lùn.

Lịch học các cấp học tại nước ta khá dày đặc: Bắt đầu từ 6h30 – 7h có thể kéo dài đến 11h30 – 12h trong khi lịch học buổi chiều lại bắt đầu từ 13h và kết thúc khoảng 17h – 17h30. Việc này khiến nhiều trẻ không kịp ăn sáng hoặc chỉ có thể ăn sáng qua loa trước giờ học. Bữa trưa ăn tại trường hoặc các hàng quán gần trường vốn rất khó có được sự cân bằng dinh dưỡng càng làm giảm đi cơ hội cao lớn của trẻ.

Lười vận động

Một nghiên cứu do Đại học Stanford thực hiện, thu thập từ hơn 700.000 người ở hơn 100 quốc gia. Đối tượng khảo sát sẽ sử dụng cùng một ứng dụng di động theo dõi sức khỏe và thể chất. Kết quả cho thấy người Việt chỉ đi bộ khoảng 3.600 bước/ngày, thấp hơn mức trung bình toàn cầu là 5.000 bước.

So với đối tượng ở quốc gia khác trong khảo sát, nghiên cứu cho thấy rằng Việt Nam nằm trong nhóm các nước lười vận động nhất Thế Giới. Báo cáo của Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cũng cho thấy Việt Nam thuộc nhóm 10 nước lười vận động nhất hiện nay.

Điều này cũng không quá bất ngờ, quanh các công viên, rất ít khi thấy hình ảnh người trẻ tập thể dục, chủ yếu là người cao tuổi.

Môn thể dục trong chương trình học chỉ có khoảng 2-3 tiết/tuần ở hầu hết các cấp học, chưa đủ để tác động đến sự tăng trưởng thể chất, trong khi vận động ảnh hưởng đến 20% trong quá trình phát triển chiều cao. Diện tích sân trường quá nhỏ, đặc biệt là tại các thành phố lớn – nơi tập trung dân cư đông đúc, không đáp ứng diện tích cho trẻ vui chơi và tập luyện thể thao thoải mái.

Người Việt chỉ đi bộ khoảng 3.600 bước/ngày

Mặt khác, việc tạo điều kiện cho con ra ngoài tham gia các câu lạc bộ thể thao, vận động cũng mất thời gian và nhiều mối nguy hiểm hơn khi con ở trong nhà. Với suy nghĩ này, không ít bậc phụ huynh lựa chọn “bảo vệ” con và tiết kiệm thời gian bằng cách hạn chế cho con ra khỏi nhà, vận động, chấp nhận để con “làm bạn” với các thiết bị điện tử.

Ngủ ít

Số giờ ngủ trung bình mỗi ngày của người Việt là khoảng 6,5 – 7 (theo disturb mot), thấp hơn so với mức khuyến nghị là 8 tiếng/ngày. Đối với sự tăng trưởng chiều cao, ngủ sớm, ngủ đủ giấc tạo điều kiện thuận lợi để tuyến yên sản sinh ra nhiều hormone tăng trưởng, thúc đẩy sự phát triển của các hệ cơ quan, trong đó có xương, cải thiện chiều cao.

Có nhiều nguyên nhân khiến thời gian dành cho giấc ngủ của người Việt không đảm bảo. Đối với trẻ em trong giai đoạn đến trường, áp lực học tập, thành tích là tác nhân gây hạn chế giấc ngủ.

Học sinh các cấp học tại Việt Nam ngoài việc học ở trường còn phải giải quyết số lượng bài tập về nhà khá lớn mỗi buổi tối. Nhiều học sinh thức đến 1-2h sáng để làm bài tập. Ngày hôm sau phải thức dậy từ 6h sáng để kịp đến trường.

Giờ vào học ở nước ta cũng bị đánh giá là khá sớm, từ 6h30 – 7h ở hầu hết các cấp học. Điều này gây khó khăn cho cả học sinh cũng như phụ huynh. Trong khi đó, thời gian bắt đầu giờ học của Nhật Bản, Hàn Quốc là 8h, trễ hơn 1-1,5 giờ, học sinh có nhiều thời gian hơn để nghỉ ngơi và chuẩn bị đến trường.

Bố mẹ Việt cũng đặt ra nhiều kỳ vọng đối với thành tích học tập của con cái, mong muốn con đạt được kết quả học tập tốt, thi đậu vào những trường chuyên, trường điểm. Do đó, nhiều em học sinh phải thức khuya, dậy sớm để thực hiện xong các bài tập. Những bài kiểm tra, kỳ thi liên tục cũng khiến các em phải dành nhiều thời gian hơn để ôn bài, rút ngắn thời gian nghỉ ngơi.

Mặt khác, khi nền tảng internet và mạng xã hội ở Việt Nam phát triển, không ít bạn trẻ lựa chọn thức khuya để chơi game, xem phim, chat với bạn bè. Việc này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tăng trưởng chiều cao cùng nhiều hệ lụy tiêu cực khác.

Với tốc độ tăng trưởng hiện nay, Việt Nam có lẽ sẽ phải mất một quãng thời gian dài nữa mới có thể bắt kịp chiều cao trung bình của Nhật Bản, Hàn Quốc và tiến gần hơn mức chiều cao trung bình thế giới.

Chiều cao không chỉ là ngoại hình của cá nhân mà còn thể hiện hình ảnh tầm vóc của người Việt trong mắt bạn bè quốc tế. Do đo, đừng quá thỏa mãn với những lời khen ngợi nhưng đồng thời thể hiện yếu điểm khó che giấu: “Dân tộc nhỏ bé nhưng kiên cường”.

Đã đến lúc người Việt cần vươn mình, thoát khỏi danh sách những quốc gia thấp lùn nhất châu Á và Thế Giới, thể hiện hình ảnh dân tộc Việt Nam cao lớn, mạnh mẽ và kiên cường.